Trong lĩnh vực tài chính – kế toán, hai khái niệm kế toán và kiểm toán thường được nhắc đến cùng nhau, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn giữa vai trò và chức năng của chúng. Tuy nhiên, mỗi ngành lại mang trong mình một sứ mệnh riêng. Bài viết dưới đây sẽ so sánh kế toán và kiểm toán một cách toàn diện – từ khái niệm, mục tiêu, phạm vi công việc cho đến cơ hội nghề nghiệp – giúp bạn hiểu rõ hơn và lựa chọn đúng hướng đi cho tương lai.

1. So sánh kế toán và kiểm toán về khái niệm ngành

Kế toán và kiểm toán là hai lĩnh vực then chốt trong hệ thống quản lý tài chính doanh nghiệp, giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch, chính xác và đáng tin cậy của các thông tin tài chính. Vậy để so sánh kế toán và kiểm toán ở góc độ khái niệm ngành, chúng ta đi tìm hiều về ngành kế toán:

1.1 Khái niệm kế toán

Kế toán là bộ phận chịu trách nhiệm thu thập, đo lường, xử lý và ghi chép toàn bộ thông tin liên quan đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Nhiệm vụ của kế toán viên không chỉ dừng lại ở việc lập báo cáo tài chính, mà còn bao gồm lưu trữ chứng từ, sổ sách và các hồ sơ kế toán quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật.

Những dữ liệu mà kế toán cung cấp đóng vai trò nền tảng giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động, lập kế hoạch kinh doanh và ra quyết định tài chính chính xác. Do đó, công việc kế toán đòi hỏi độ chính xác cao, trung thực và nhất quán trong từng con số.

Kế toán không chỉ “ghi chép số liệu” mà còn tham gia đánh giá tình hình tài chính, dự báo chi phí – lợi nhuận và hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định. Vì vậy, người làm kế toán cần am hiểu chuẩn mực kế toán, luật thuế, tài chính doanh nghiệp và biết ứng dụng các phần mềm như MISA, Fast, ERP…

1.2 Khái niệm kiểm toán

Kiểm toán là hoạt động kiểm tra, đánh giá độc lập nhằm xác minh mức độ trung thực và hợp lý của các báo cáo tài chính mà bộ phận kế toán lập ra. Người thực hiện công việc này được gọi là kiểm toán viên – họ có chuyên môn và tư cách pháp lý để kiểm tra, phân tích, đối chiếu số liệu, từ đó đưa ra kết luận khách quan về tình hình tài chính của tổ chức.

• Đối chiếu chứng từ – sổ sách

• Kiểm tra hệ thống kiểm soát nội bộ

• Đánh giá rủi ro gian lận tài chính

• Kiểm tra tuân thủ pháp luật và chuẩn mực kế toán

• Đưa ra báo cáo kiểm toán kết luận mức độ tin cậy của báo cáo tài chính

Công việc của kiểm toán viên đòi hỏi sự độc lập, liêm chính và khách quan tuyệt đối, nhằm phát hiện, ngăn ngừa các sai sót hay gian lận tài chính, đồng thời đảm bảo rằng mọi báo cáo được trình bày đúng quy định của Nhà nước và phản ánh trung thực thực trạng doanh nghiệp.

Kiểm toán thường làm việc trong môi trường áp lực cao, thời gian chạy dự án liên tục, đặc biệt là giai đoạn “mùa kiểm toán”. Các công ty lớn trong ngành có thể kể đến: Deloitte, KPMG, EY, PwC, BDO…

2. Điểm chung so sánh kế toán và kiểm toán là gì?

Cả kế toán và kiểm toán đều thuộc lĩnh vực tài chính – kế toán, cùng làm việc chủ yếu với số liệu và dữ liệu tài chính được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Sau quá trình phân tích và xử lý, các thông tin này sẽ được tổng hợp thành báo cáo tài chính nhằm cung cấp cho nhà quản lý, cơ quan chức năng hoặc các bên liên quan cái nhìn rõ ràng, chính xác về tình hình hoạt động của doanh nghiệp.

Mặc dù kế toán và kiểm toán là hai lĩnh vực có chức năng khác nhau, nhưng chúng lại có nhiều điểm giao thoa, tạo thành một hệ thống tài chính – kế toán chặt chẽ trong doanh nghiệp. Cụ thể:

2.1. Cùng làm việc với dữ liệu tài chính và đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối

Cả hai ngành đều xử lý một lượng lớn dữ liệu liên quan đến các giao dịch kinh doanh, chi phí, doanh thu, tài sản và nguồn vốn. Chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể ảnh hưởng tới:

• báo cáo tài chính,

• nghĩa vụ thuế,

• quyết định kinh doanh,

• uy tín doanh nghiệp.

Do đó, dù là kế toán viên ghi nhận số liệu hay kiểm toán viên kiểm tra chúng, cả hai đều bắt buộc phải cẩn thận và chính xác đến từng chi tiết.

2.2. Cùng dựa trên hệ thống chuẩn mực, pháp lý và quy định về tài chính – kế toán

Cả kế toán và kiểm toán đều hoạt động dưới khung pháp lý thống nhất, gồm:

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS)

• Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA)

• Luật Kế toán

• Luật Doanh nghiệp

• Luật Thuế và các thông tư, nghị định hướng dẫn

Nhờ sử dụng chung hệ thống pháp lý, hai bộ phận dễ dàng phối hợp, kiểm tra và đối chiếu số liệu.

2.3. Cùng hướng đến mục tiêu tạo dựng tính minh bạch và tin cậy tài chính cho doanh nghiệp

Dù cách thức khác nhau, nhưng mục tiêu của cả hai ngành kế toán đều giống nhau:
→ đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng thực trạng doanh nghiệp.

• Kế toán xây dựng báo cáo chính xác.

• Kiểm toán xác minh lại để đảm bảo số liệu trung thực và hợp lý.

Sự kết hợp này giúp doanh nghiệp:

• nâng cao uy tín,

• dễ thu hút đầu tư,

• giảm rủi ro pháp lý,

• đảm bảo tuân thủ pháp luật.

2.4. Yêu cầu chung về kỹ năng phân tích, tư duy logic và khả năng chịu áp lực cao

Cả hai ngành đều đòi hỏi kỹ năng:

• phân tích số liệu,

• đánh giá chứng từ,

• xử lý thông tin nhanh và chính xác,

• tư duy logic để phát hiện sai lệch hoặc bất thường.

Ngoài ra, kế toán có những “mùa báo cáo”, còn kiểm toán có “mùa kiểm toán”, khiến áp lực thời gian luôn rất lớn. Vì vậy, làm việc trong lĩnh vực này đòi hỏi:

• tính kỷ luật,

• khả năng quản lý thời gian,

• sự kiên trì và bền bỉ.

3. Sự khác biệt so sánh kế toán và kiểm toán là gì?

Điểm khác biệt lớn nhất giữa kế toán và kiểm toán nằm ở thời điểm và tính chất công việc. Kế toán bắt đầu công việc ngay khi phát sinh các giao dịch tài chính, chịu trách nhiệm ghi chép, tổng hợp và lập báo cáo tài chính.

Trong khi đó, kiểm toán chỉ bắt đầu sau khi báo cáo kế toán hoàn tất, với nhiệm vụ kiểm tra, đánh giá tính chính xác và trung thực của những số liệu mà kế toán đã ghi nhận. Vì vậy, sổ sách, chứng từ và tài liệu kế toán được kế toán viên trực tiếp lập và lưu giữ, còn kiểm toán viên sẽ dựa vào đó để đối chiếu, phân tích và đưa ra kết luận độc lập.

Về nhân sự và trách nhiệm, kế toán viên là người làm việc nội bộ trong doanh nghiệp, chịu sự quản lý trực tiếp của ban lãnh đạo và được trả lương từ hoạt động kinh doanh của tổ chức. Ngược lại, kiểm toán viên thường là chủ thể độc lập hoặc thuộc các công ty kiểm toán, được doanh nghiệp thuê trong một khoảng thời gian nhất định để thực hiện việc kiểm tra báo cáo tài chính. Họ chịu trách nhiệm trước chủ sở hữu doanh nghiệp hoặc cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo kết quả kiểm toán khách quan và minh bạch.

4. So sánh kế toán và kiểm toán nên lựa chọn học ngành nào phù hợp và dễ xin việc hơn?

Từ những thông tin trên có thể thấy, kế toán và kiểm toán là hai ngành học đặc thù trong lĩnh vực tài chính – kế toán, mỗi ngành đều có đặc điểm, kỹ năng và chuyên môn riêng. Nếu như kế toán viên chịu trách nhiệm trực tiếp với sổ sách, chứng từ và số liệu tài chính của doanh nghiệp, thì kiểm toán viên lại làm việc độc lập, tập trung vào việc kiểm tra và đánh giá độ chính xác của những số liệu đó trong một khoảng thời gian nhất định.

So sánh kế toán và kiểm toán để biết nên học ngành nào phù hợp. Và điều quan trọng nhất là bạn cần hiểu rõ bản thân – về tính cách, năng lực và đam mê nghề nghiệp. Hãy chọn ngành học dựa trên niềm yêu thích và sự kiên định, bởi chỉ khi có đam mê, bạn mới có thể theo đuổi nghề lâu dài và vượt qua những áp lực đặc thù của ngành tài chính.

Cụ thể, ngành kế toán phù hợp với những bạn có tư duy logic, cẩn thận, tỉ mỉ, giỏi quản lý thời gian và xử lý số liệu, đồng thời có khả năng làm việc độc lập lẫn theo nhóm. Nếu bạn là người yêu thích sự ổn định và chắc chắn, đặc biệt là nữ giới, kế toán sẽ là lựa chọn lý tưởng. Ngược lại, ngành kiểm toán lại phù hợp với những ai đam mê phân tích, khám phá và thích di chuyển, muốn thử sức trong môi trường năng động, thử thách hơn.

Tại hệ đào tạo từ xa Đại học Kinh tế Quốc Dân (NEU), sinh viên ngành Kế toán được đào tạo kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, trang bị nền tảng kiến thức vững chắc về kinh tế, tài chính, kế toán doanh nghiệp. Đây chính là môi trường lý tưởng để bạn phát triển kỹ năng chuyên môn và sẵn sàng cho sự nghiệp tương lai.

Bạn đang nghiêng về ngành Kế toán hay Kiểm toán? Hãy tìm hiểu ngay phương thức xét tuyển và đăng ký nguyện vọng tại NEU để nắm bắt cơ hội chạm tới ước mơ nghề nghiệp của mình!

Kết luận

Qua những phân tích trên, có thể thấy rằng kế toán và kiểm toán tuy cùng thuộc lĩnh vực tài chính – kế toán, nhưng lại đảm nhận những vai trò và mục tiêu hoàn toàn khác nhau trong hoạt động của doanh nghiệp. Kế toán là người ghi nhận và phản ánh các giao dịch tài chính, trong khi kiểm toán đóng vai trò kiểm tra và xác minh độ chính xác, trung thực của những thông tin đó. Cả hai lĩnh vực đều bổ trợ và hoàn thiện lẫn nhau, góp phần đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính doanh nghiệp.

Việc so sánh kế toán và kiểm toán không chỉ giúp bạn hiểu rõ mối quan hệ giữa hai ngành mà còn là cơ sở để định hướng nghề nghiệp phù hợp với năng lực và đam mê của bản thân. Dù lựa chọn ngành học nào, và đơn vị học uy tín sẽ là yếu tố then chốt để bạn thành công trong lĩnh vực tài chính – kế toán.